Ons Kloosterpad Etappe 1 Den Bosch - Heeswijk

Beschrijving

1

Stadsklooster San Damiano

Stadsklooster San Damiano

Van der Does de Willeboissingel 12
5211 CB ‘s-Hertogenbosch

• Stadsklooster San Damiano
  Aan het einde van de negentiende eeuw kozen de kapucijnen ervoor om weer naar ’s-Hertogenbosch te komen en een nieuw klooster te bouwen: het hedendaagse Stadsklooster San Damiano. Na de inname van de stad in 1629 was het katholieke geloof verbannen uit het openbare leven en was protestantisme de staatsgodsdienst. In de negentiende eeuw werd het katholieke geloof weer toegestaan. Kloosters schoten als paddenstoelen uit de grond en de kapucijnen vestigden zich in de nieuwe wijk ‘op ’t Zand’.
  In de kloostertuin staat een beeld van de heilige Franciscus van Assisië. Deze heilige leefde in de twaalfde eeuw en dertiende eeuw. Hij leefde een zorgeloos leven, totdat hij zag hoe zwaar zieken en armen het hadden. Franciscus gooide zijn leven radicaal om en gaf alles wat hij had aan de armen. Zijn volgelingen, de franciscanen, proberen te leven volgens zijn idealen. In 2018 is het klooster omgedoopt tot Stadsklooster San Damiano. Er wonen drie ordes samen: minderbroeders (franciscanen/kapucijnen), clarissenen en leden van de Orde van Franciscaanse Seculieren (derde orde). De wereld is hier welkom. De deur staat open en dak- en thuislozen kunnen hier terecht voor een ‘koffie to go’.
• Klooster Mariënburg
  Schuin tegenover stadsklooster San Damiano zie je stadsklooster Mariënburg van de zusters van J.M.J. (Jezus, Maria Josef) liggen daterend uit 1899. De zusters verzorgden het onderwijs van de kweekschool (1925) gericht op arme meisjes. In het voormalig klooster is in 2016 een universitaire opleiding gevestigd. De ‘Jheronimus Academy of Data Science (JADS) is het resultaat van een unieke samenwerking tussen de universiteiten van Tilburg en Eindhoven. De zusters zijn blij dat hun klooster continueert met een onderwijsfunctie. Na hun levenslange inzet in onderwijs maken zij de cirkel rond met een investering in een onderwijsfonds voor studenten die een studie volgen aan de datascience academie in het voormalige klooster waar de gebeden hebben plaatsgemaakt voor algoritme, en ratio en passie samen kunnen komen.
• Poort Hof van St. Truiden
  De poort Hof van St. Truiden leidt naar de tuin achter de panden Postelstraat 64-68 die tot in de 15e eeuw bezit waren van de abdij van Sint-Truiden.
• Voormalig Minderbroedersklooster
  Slechts enkele jaren na het overlijden van Sint-Franciscus (1226) werd het Minderbroedersklooster van de Franciscanen gesticht tegen de oudste stadsmuur. Bij uitbreiding van de stad werd de ommuring verplaatst en maakte hier plaats voor uitbreiding van de kloosterkerk. Na verovering van ’s-Hertogenbosch door Frederik Hendrik werd het klooster gesloopt.
• Sint-Janskathedraal
  De Sint-Janskathedraal, gebouwd tussen 1380 en 1530, is het hoogtepunt van de Brabantse gotiek. Uniek in Nederland zijn de dubbele luchtbogen en uniek in de wereld zijn de 96 luchtboogfiguren, geïnspireerd op werk van Jeroen Bosch. Heb je de tijd? Klim dan in de St. Janstoren en bezoek het indrukwekkend interieur van de kerk.
• Heilig Geesthuis
  Vanaf 1268 was hier de belangrijkste stedelijke instelling van liefdadigheid gevestigd, de Tafel van de Heilige Geest, in de volksmond ook wel het Geefhuis, Armhuis, Aalmoezeniershuis of het Spint genoemd. In de Franse tijd werd de naam veranderd in Oude Mannen- en Vrouwenhuis, ook werden vondelingen opgevangen. Vanaf 1853 werkten hier de Zusters van Barmhartigheid van Ronse. De naam veranderde in Sint Annagesticht. Tot 1970 bleef het als bejaardenhuis in gebruik. De zusters verlieten het huis in 1982. Momenteel is hier de stadsbibliotheek gevestigd.
• Zwanenbroedershuis
  Het illustere Lieve Vrouwe Broederschap werd opgericht in 1318 en was gewijd aan de opkomende Mariaverering in de stad. In de 15e eeuw verwierven ze het zogenaamde Zwanenbroedershuis. De bijnaam Zwanenbroeders kregen ze door de traditie om jaarlijks een maaltijd te gebruiken waarbij zwaan op het menu stond. De schenkers van de zwanen, werden zwaanbroeders genoemd en kregen als dank de status van erelid.
• Voormalige Jacobskerk
  Hier zie je het Groot Tuighuis, oorspronkelijk de Oude Sint Jacobskerk met gasthuis voor pelgrims naar Santiago de Compostella (1430-1629). Na 1629 werd het een protestantse kerk tot 1650. Daarna werd het een wagenhuis, begraafplaats, paardenstal en militair arsenaal. Tot 1918 deed het dienst als infanteriekazerne. In 1920 werd het verbouwd tot museum, en tot 1986 was het Noordbrabants Museum hier gehuisvest. Nu is het een depot voor de afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten.
• Voormalig gesticht Reinier van Arkel
  Dit huis werd in 1442 gesticht voor de ‘sinnelozen’ en was de oudste psychiatrische inrichting van Nederland. In 1838 kreeg het gebouw zijn huidige aanzien. Daarna werden nog enkele aangrenzende gebouwen aan het complex toegevoegd. De hoofdingang is aan Bethaniestraat 2. In 1853 begonnen de Broeders van Dongen met de verpleging tot 1976. De Zusters van Barmhartigheid van Ronse werkten hier van 1869 tot 1970. Sinds 2019 is hier het informatiecentrum van Reinier van Arkel gehuisvest.
• Voormalige kloosters in Complex Coudewater
  Het landgoed Coudewater is genoemd naar de voormalige dubbelabdij van de orde der Birgittinessen en Birgittijnen. Deze werd gesticht door Milla de Kampen en Peter de Gorter in 1434. In 1566 werd het klooster tijdens de beeldenstorm geplunderd. Na de tachtigjarige oorlog werd het katholicisme verboden. (Een terugkerend verhaal in Ons kloosterpad zul je merken). De mannen moesten in 1648 vluchten, de vrouwen mochten blijven maar niemand meer aannemen. Uiteindelijk vluchtten zij ook in 1713. Zij kochten een oud klooster van de kruisheren te Uden, gelegen in het Vrije Land van Ravenstein waar wel godsdienstvrijheid was. Ze noemden het klooster Maria Refugie (etappe 2 loopt naar dit klooster, p.31-33 Bindboek).
  Het voormalige klooster is na het vertrek van de zusters verbouwd tot landhuis. In 1870 werd er een instelling gesticht voor de verpleging van psychiatrische patiënten, die de naam Coudewater kreeg. Het landgoed met psychiatrisch ziekenhuis werd later onderdeel van GGZ Oost Brabant. De kelders van het gebouw dateren van 1513. Het hoofdgebouw is 17e eeuws, de zijvleugels uit de 18e eeuw en de voorgevel uit de 19e eeuw. Klooster Emma met kapel werd opgeleverd in 1940 voor de Congregatie van de Zusters van Barmhartigheid (Ronse) die de verzorging van psychiatrische patiënten sinds 1871 op zich namen. De zusters woonden hier tot 1985.
• Grote Wetering
  De Grote Wetering werd in de 13e eeuw aangelegd door monniken uit Vinkel. Toen heette dit kanaal nog Monniksgraeve. De monniken hoorden bij de orde der Wilhelmieten die binding hadden met het klooster Baseldonk in Den Bosch. De Wilhelmieten stonden vooral bekend om hun landontginning en het indijken van land.
• Kasteel Heeswijk
  Hier stond al in 1080 een mottekasteel, een houten toren op een opgeworpen aarden heuvel. Het werd in de loop der eeuwen met oorlog en strijd talloze malen verbouwd, vernield, vergroot en vernieuwd. De kasteelheer bezat een heerlijkheid, hij beheerste zijn omgeving en verkreeg inkomsten uit pacht en cijns, uit visrecht, molenrecht en opgelegde boetes. De middeleeuwse heren zouden het huidige, fraai gerestaureerde kasteel niet herkennen. Na het overlijden van de laatste barones werd het kasteel geopend als museum. De bezoeker kan zwerven door de rijke zalen, torens beklimmen, geheime kamers ontdekken en genieten in de kasteeltuin. (Horeca).
• Abdij van Berne
  De Abdij van Berne ligt niet in Berne. Oorspronkelijk is de abdij daar wel gesticht, maar door oorlog en plundering is de abdij in 1857 in Heeswijk terechtgekomen. De norbertijnen betrokken het oude Slotje dat vermoedelijk een jachtslot van de hertog van Brabant was.
  Dat gebouw werd al snel te klein. In 1859 kwam een nieuw onderkomen gereed, dat nog altijd deel uitmaakt van het huidige abdijcomplex. In 1879 startte de bouw van een nieuwe abdijkerk. Rond 1900 werd het gymnasium gebouwd.
  Waar andere kloostergemeenschappen zich in afzondering richten op God, kiezen de norbertijnen ervoor om naar buiten te trekken. Dat doen zij onder de leus Berna ut lucerna, oftewel Dat Berne het Licht moge verspreiden. Die open houding is zichtbaar in het abdijcomplex. Geen hoge muur maar een oprijlaan met een toegangspoort zonder deuren. In verbinding met de wereld. Vita Mixta, zoals de norbertijnen dat noemen.
  Dat de norbertijnen weten wat er in de maatschappij speelt, blijkt uit een nieuw initiatief: de verkoop van een eigen abdijbier. Daarnaast hebben ze een eigen uitgeverij en een abdijwinkel.

13

Abdij van Berne

Abdij van Berne

Abdijstraat 49
5473 AD Heeswijk