Terugblik atelier Willemstad 10 november 2023

Het vierde atelier van de Zuiderwaterlinie vond plaats in het mooie Mauritshuis in Willemstad.

De groep was erg divers: zowel de omliggende gebieden in Noord-Brabant als Zuid-Holland waren vertegenwoordigd, deelnemers varieerden van HBO-studenten tot gepensioneerden en waren werkzaam bij onder andere gemeentes, waterschappen en in de heemkunde. Na een introductie door workshopleider Lucas Zoutendijk van Studio 1:1 werden er drie gemengde groepen gevormd. Zij legden elk een circuit af langs de thema’s natuur, erfgoed en water. De aanwezige experts op deze gebieden waren Betrand van den Boogert (Waterschap Aa en Maas) voor het thema water, Jos Cuijpers (historicus Zuiderwaterlinie) voor het thema erfgoed en Rianne Walet (Alliantie Zuiderwaterlinie) voor het thema natuur.

Hieronder volgt een samenvattend overzicht van enkele besproken onderwerpen per thema.

Water
In de regio Willemstad zijn er kansen voor uitbreiding van de rivier en waterberging om droogte in de toekomst tegen te gaan. Door het terugbrengen van grachten rond forten of deze waar mogelijk verder uit te graven en het inzetten van voormalige inundatiegebieden kan er water worden opgeslagen. Daarnaast draagt het gebruik of terugbrengen van grachten, inundatiegebieden, redoutes en batterijen ook bij aan de beleving van bezoekers. Zij ervaren op die manier waar het voor bedoeld was. Bovendien kan er worden geput uit het vernuft van vroegere generaties: waterbassins van forten als Fort Sabina werden vroeger gebruikt als drinkwatervoorzieningen, en kunnen nu dienen als wateropvang in tijden van droogte. Voor sport en recreatie is er ook ruimte: bij Fort Buitensluis is er een boot aanwezig en de inundatieroute van Willemstad kun je ook inzetten bij andere gebieden als Ooltgensplaat en Numansdorp. Er werd zelfs nagedacht over een fort als geschikte locatie voor bijvoorbeeld een triatlon. Om alles mogelijk te maken en te onderzoeken, wordt ten slotte nog verwezen naar het nut van samenwerkingen met aan water gerelateerde organisaties.

Erfgoed
Uiteraard werd ook het schermen met historische wetenswaardigheden niet geschuwd. De inpolderingsgeschiedenis van de Hoeksche Waard, het quarantainestation van de VOC op Tiengemeten en het belang van de Moerdijkbrug als verbinding tussen Brabant en Holland en als zwakke schakel bij de Duitse invasie kwamen bijvoorbeeld aan bod. Ook werd er gespeculeerd over de oorsprong van de naam van de prachtige naam van de ‘Galathese’ Haven.
En wat te denken van de versterkingen van Willemstad, Fort Prins Frederik en Fort Buitensluis, die een strategische driehoek vormen. Hoe mooi zou het zijn om deze verbinding weer beleefbaar te maken? Om als bezienswaardigheden niet tegen elkaar te concurreren maar ze over het water juist met elkaar te verbinden.

Natuur
Ook bij dit thema kwamen de deelnemers erachter dat het verleden van de Zuiderwaterlinie ook herkenning, kennis en inspiratie kan bieden. Sommige gebieden hebben tegenwoordig te maken met verzilting van de bodem. In het verleden werd in oorlogstijd bij de inundaties in sommige gebieden ook (gedeeltelijk) zout water gebruikt. Als het water weer zakte, kampten de boeren ook met verzilte gronden. Een landschapsbiografie zou inzicht kunnen bieden in zowel deze historie als de hedendaagse gevolgen ervan voor de natuur. Samenwerking met natuurorganisaties in de regio is daarvoor essentieel. Tot slot werd er een link gemaakt met onderwijs: basisschoolleerlingen, middelbare scholieren en MBO-ers zouden verder aan de slag kunnen gaan met initiatieven als voedseltuinen, biodiversiteit en toerisme, waar in de regio al veel kansen en ruimte voor bestaat.

Het was een inspirerende middag en voor alle partijen een mooie kans om met elkaar te praten en gezamenlijke kansen te ontwaren. We danken alle aanwezigen voor hun enthousiaste inzet.
 

Ook meedoen aan de ateliers? De volgende vindt plaats in Tholen op 1 december van 15:00 tot 17:00 (inloop 14:30), in het Oude Stadhuis (Hoogstraat 12). Aanmelden kan door een mail te sturen naar r.walet@zuiderwaterlinie.nl